نظام مشارکت و پیشنهادها

این مقاله در روزنامه آفتاب یزد چاب گردید

تاریخ نگارش مقاله : ۱۴ - ۵ - ۱۳۹۲

 بسمه تعالی

 کلید موفقیت دولت و ملت

گام به گام با اجرای نظام مشارکت و پیشنهادگیری فراگیر از مردم ( 4  )

فریور باتمانقلیچ

       مردم ایران فراموش نمی کنند زمانی را که شرکت های پتروشیمی در دوران نوجوانی خود به زیاندهی و حتی ورشکستگی افتاده بودند ( 15 سال پیش ) و روزنامه ها داد و فریاد می کردند ولی کسی کاری از دستش بر نمی آمد . در این دوران بود که نظام مشارکت به مشاوره و همیاری آن شرکت ها پرداخت و با پیشنهادگیری از کارکنان ، سالی یک تا ده میلیارد تومان سود و صرفه جویی برای هر یک از آنها ایجاد نمود لذا سر و صداها خوابید و هیچ کس در کشور نپرسید چه شد که آن شرکت های زیانده ، سودده شدند ؟ ! ؟

         بر اساس تفسیر نوین از اصل 44 قانون اساسی سهام شرکت های پتروشیمی در بازار بورس عرضه شده و به سرعت نایاب گردید . این تحول زمانی آغاز شد که وزیر اسبق نفت آقای زنگنه و اغلب معاونانش در سال 1378 قویاً از اجرای نظام های پیشرفته مدیریت ( نظام مشارکت و پیشنهادگیری از کارکنان و نظام مدیریت با کیفیت ) در وزارت نفت و شرکت های تابعه پشتیبانی کرده و به مشاور عالی مدیریت اعتماد نمودند . شورای معاونین وزارت نفت مصوبه ای در بهمن ماه سال 1378 در مورد اجرای این نظام های نوین و پیشرفته مدیریت در سطح وزارت نفت و کلیه شرکت ها و مدیریت های تابعه به تصویب رسانیده و به همه معاونان و مدیران ابلاغ نمود .

        معاون اسبق وزیر نفت و مدیر عامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی یکی از کسانی بود که به حمایت قاطع از نظام مشارکت و پیشنهادگیری فراگیر از مردم و نظام مدیریت با کیفیت برخاسته و شیوه مدیریت استبدادگونه غالب مدیران نفتی را به دور انداخت . مدیران و کارکنان شرکت های تابعه را تشویق به پیشنهاددهی نمود . اساسنامه و آیین نامه این نظام های مدیریتی پیشرفته را در هیأت مدیره شرکت ملی صنایع پتروشیمی به تصویب رسانید و پاداش های عالی برای پیشنهادهای کارکنان منظور نمود .

         مشاور عالی نیز به برگزاری دوره های آموزشی عالی با حضور اساتید دانشگاه های تهران ، صنعتی شریف و علامه طباطبائی و همایش های بزرگ در تهران و شهرستانها و ارائه مشاوره های لازمه به مدیران و دبیران نظام مشارکت شرکت های تابعه اقدام نمود .

          همین امر موجب شد که تحولی اساسی در شرکت های پتروشیمی ایران آغاز گردیده و از سال 1380 تا 1385 بیش از 167 هزار پیشنهاد از کارکنان دریافت شود . سود و صرفه جویی حاصله از اجرای این پیشنهادها به بیش از 279 میلیارد تومان رسید و جهت تقدیر و تشکر از خلاقیت عالی کارکنان این شرکت ها به آنها 135 / 1 میلیارد تومان پاداش ( 4 / 0 % ) پرداخت شد . آن معاون کسی نبود جز آقای مهندس نعمت زاده .

        وی همچنین زمانی که در سالها بعد به مدیر عاملی شرکت پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران منصوب شد باز دست از پشتیبانی نظام مشارکت و پیشنهادگیری فراگیر از مردم و نظام مدیریت با کیفیت نکشید و با تشویق بجای مدیران ، دبیران نظام مشارکت و کارکنان ، خصوصاً پیشنهاد دهندگان و مجریان پیشنهادها بر شتاب این امر افزود و لذا این شرکت تا سال 1390 به بیش از دویست و بیست میلیارد تومان سود وصرفه جویی دست یافت .

        البته معاون وزیر نفت و مدیر عامل پیشین این شرکت ، آقای آقایی و قائم مقام وی آقای کاشفی نیز الحق با اعتقاد راسخ به پشتیبانی از اجرای این نظام های پیشرفته مدیریت پرداخته و با ایجاد مدیریت نظام مشارکت در این شرکت اصلی وزارت نفت و انتصاب فردی شایسته و علاقمند به این سمت و با برگزاری همایش های مربوطه در کلیه پالایشگاه ها ، موفق گردیدند که از سال 1380 تا 1385 به بیش از 66 هزار پیشنهاد با بیش از 190 میلیارد تومان سود و صرفه جویی حاصله دست یابند . پاداشی که از این بابت به کارکنان این شرکت پرداخت شد به حدود نیم ( 5 / 0 ) میلیارد تومان بالغ گردید .  

         آقای سید مهدی میرمعزی قائم مقام اسبق وزیر نفت و مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران نیز یکی از کسانی بود که با اعتقاد راسخ به حمایت از نظام مشارکت و پیشنهادگیری از کارکنان پرداخته به همین دلیل این شرکت از سال 1380 تا 1385 موفق به دریافت بیش از 59 هزار پیشنهاد با بیش از 595 میلیارد تومان سود و صرفه جویی گردید . لازم به ذکر است که این شرکت تا سال 1390 موفق به تحصیل بیش از هزار میلیارد تومان سود و صرفه جویی از پیشنهادهای کارکنان خود شد که این نتایج در تاریخ صنعت نفت کشور بی نظیر است .

          آقای ترکان در آن دوران مدیر عامل شرکت نفت و گاز پارس بود . وی نیز به حمایت از نظام مشارکت و پیشنهادگیری فراگیر از کارکنان و نظام مدیریت با کیفیت پرداخت و با تهیه و امضاء پنج بذر پیشنهاد در مورد موضوعات کلیدی و مشکلات آن شرکت موفق به دریافت پیشنهادهای عالی با سود و صرفه جویی ده ها میلیارد تومانی گردید .

       در اینجا جا دارد از تمام کسانی که با جان و دل از این نظام های مدیریت پیشرفته و الاهی پشتیبانی کرده اند ، از وزیر اسبق نفت ، معاونین ، مدیران شرکت های اصلی و فرعی ، دبیران نظام مشارکت و پیشنهادها ، پیشنهاددهندگان و ارزیابان پیشنهادها و غیره تشکر و قدردانی به عمل آید . 

         این دوران طلایی در وزارت نفت دورانی بود که وزارت نفت با مسائل و مشکلات حاد درگیر بود و اجرای پروژه های بزرگ ساخت پالایشگاه های گاز و صنایع پتروشیمی در عسلویه و ماهشهر و غیره را با جدیت دنبال می کرد و کارکنان با انگیزه قوی ، که از نظام مشارکت و پیشنهادها و نظام مدیریت با کیفیت دریافت کرده بودند ، به ارائه پیشنهادهای مفید و سازنده و بی نظیر چه در بخش تولید ، چه در بخش خدمات و چه در بخش اجرای پروژه ها می پرداختند که در اینجا لازم است به یکی از این پیشنهادها اشاره گردد .

          در سال 1383 یک پیشنهاد مهم در شرکت پالایش پارس جنوبی ( عسلویه ) توسط یک مهندس جوان مطرح گردید . این پیشنهاد در سال 1384 پس از بررسی ها و کارشناسی دقیق و ارزیابی شورای همیاری و مشارکت و تایید و تصویب مدیرعامل و هیأت مدیره شرکت به اجرا در آمد و سالیانه 360 میلیون دلار ( معادل 324 میلیارد تومان در آن زمان ) سود و صرفه جویی تولید نمود . این پیشنهاد از آن زمان تا کنون هر ساله چنین ثمره عالی اقتصادی برای صنعت نفت و کشور  تحصیل می نماید .

       پیشنهاددهنده این پیشنهاد عالی فردی بود دارای تحصیلات کارشناسی ارشد به نام آقای مجید سعدآبادی که در واحد مهندسی پالایش آن پالایشگاه مشغول به کار بود . پیشنهاد او توسط تمام شرکت های خارجی ( ژاپنی ، ایتالیایی و غیره ) درگیر در آن منطقه ، رد شد اما وی با جسارت تمام تحقیقات علمی و فنی خود را دنبال نموده و صحت آن را با مستندات قطعی به کرسی نشاند و با اجرای آن سود و صرفه جویی بی نظیر برای وزارت نفت و کشور تحصیل نمود .

         البته در اینجا لازم است این نکته نیز ذکر شود که برخی از معاونان و مدیران هم بودند که به این امر اعتقاد نداشته ولی این امر را آشکار نمی کردند لیکن در عمل در کار اجرای این نظام های مدیریت پیشرفته و الاهی به کارشکنی می پرداختند .

          یکی از پیشنهادهای دیگر اجرا شده در وزارت نفت ، طرح فوق العاده مفید و ثمربخش « پزشک خانواده » بود که در آن سال ها به صورت پایلوت زیر نظر آقای دکتر کندری رئیس سازمان بهداشت و درمان وزارت نفت ( اصفهان ) به اجرا در آمده بود . طرح دیگری نیز زیر مجموعه این طرح به نام طرح « مراقبت ویژه از بیماران مزمن غیرواگیر ( دیابت ، فشارخون ، تیروئید ، بیماری های خلق و روانی و . . . ) » در درمانگاه ولیعصر اصفهان  زیر نظر آقای دکتر نیازی و با حمایت آقایان دکتر وثوق و دکتر اصولی درحال اجرا بود .

           فرآموش نمی کنم آن روزی را که همایش « نظام مشارکت و پیشنهادگیری فراگیر زیربنای مدیریت پیشرفته و مدیریت اسلامی » را در پالایشگاه اصفهان به پایان رسانیده و در ساعات غروب به شدت خسته شده بودم . آن آقای دکتر به سالن همایش آمده بود تا طرح خود را با مشاور عالی نظام های پیشرفته مدیریت وزارت نفت مطرح نماید . وی اصرار می کرد که شما باید از طرح ما در درمانگاه ولیعصر بازدید کنید و من با توجه به این که بسیار خسته بودم امتناع می کردم و آن را به ماموریتی دیگر به اصفهان موکول می کردم ، تا بالاخره با اصرار زیاد وی ، او پیروز شد و ما ( به اتفاق آقای ناظم دبیر نظام مشارکت ، کیفیت و بهره وری پالایشگاه اصفهان ) به آن درمانگاه رفتیم .

         وی توضیحات مفصل ارائه داد و مستندات پزشکی این طرح های مهم را عرضه کرد و در پایان گفت : ما موفق به کسب رضایت 95 % مشتریان خود شده ایم . این سخن در آن زمان برای من غیرقابل تصور بود . زمانی که از دفتر کار او خارج شدیم با یک پیرمرد و پیرزن روبرو شدیم . مستقیماً به سوی آنها رفته و بدون مقدمه از ایشان سوال کردم : میزان رضایت شما از این درمانگاه چقدر است ؟ پیرمرد پس از قدری تامل پاسخ داد : (80 % ) .

          این پاسخ برای من بسیار شادکننده بود زیرا در آن شرایط کشور ، که به قول مدیر کل اسبق تشکیلات و روش های وزارت بهداشت و درمان  ، اکثریت مراجعه کنندگان به بیمارستان ها و درمانگاه های کشور ناراضی باز می گشتند ، جای امیدواری بسیار داشت . در این لحظه پبرزن به شوهرش اعتراض کرد که تو چه می گویی ، من همیشه بچه ها را به درمانگاه می آورم . من از این درمانگاه ( 90% ) رضایت دارم .

           اینجا بود که من به خودم گفتم این آقای دکتر حق داشت آنقدر اصرار کند . از او و همه دست اندکاران این طرح های مهم و بابت زحمات بسیاری که کشیده بودند تشکر و قدردانی کردم و در بازگشت به تهران نامه بلندبالایی به مدیر عامل سازمان بهداشت و درمان وزارت نفت نوشته و از پشتیبانی وی و تمام دست اندکاران این طرح مهم تشکر و قدردانی کرده و خواهش کردم که این طرح را در سایر مراکز درمانی صنعت نفت در تهران و سایر شهرستان ها به اجرا درآورند .

         بعدها صدا و سیما به معرفی و تبلیغ این طرح مهم وزارت نفت پرداخت و طرح پزشک خانواده در سطح ملی مطرح و در بعضی از شهرها به اجرا درآمد و امروز همچنان در حال فراگیر شدن است . در پی مطرح شدن طرح پزشک خانواده ، پیشنهاد دیگری به نام « ریشه کن سازی ده بیماری عمده و شایع در سطح صنعت نفت و کشور » مطرح شد که فعلاً فرصت تشریح جزئیات و ثمرات عالی آن نمی باشد ولی انشاء الله در آینده به تشریح آن اقدام خواهد شد .

         فرد دیگری که الحق در ایجاد و توسعه نظام مشارکت در وزارت نفت نقش اساسی داشت و در اینجا لازم است از وی یاد شود ، آقای لاهیجانیان مشاور عالی وزیر نفت در سال های 1378 و 1379 بود . وی پیش از این معاون وزیر جهاد سازندگی و مدیر عامل شرکت شیلات ایران بود و در سال 1375 اقدام به اجرای نظام مشارکت و پیشنهادگیری از کارکنان نمود . در این امر برخی از معاونان وی در آن شرکت خصوصاً آقایان صالحی و صدرالسادات از نظام مشارکت و پیشنهادگیری فراگیر از مردم حمایت نموده و لذا موفقیت های بزرگ در آن شرکت فراگیر در سطح کشور به دست آمد . این شرکت در دوره اول اجرا موفق به اخذ بیش از 8000 پیشنهاد از کارکنان با 6 / 3 میلیارد تومان سود و صرفه جویی شد .

        در اینجا ارائه یک خاطره و تجربه موفق خارج از لطف نمی باشد . شروع نظام مشارکت و پیشنهادگیری فراگیر از کارکنان در ماه های اول در شرکت شیلات ایران مصادف شد با بستن کل حساب های آن شرکت از جانب اداره اقتصاد و دارایی و بی حقوق ماندن کل کارکنان و مدیران به مدت چند ماه .

         در این شرایط بسیار سخت ، نظام مشارکت و پیشنهادگیری فراگیر از مردم به مشاوره و همیاری مدیران آن سازمان برخاست و با برگزاری چند جلسه آزاداندیشی با حضور کلیه مدیران ارشد و میانی ، ظرف مدت بسیار کوتاهی موفق به حل این مشکل اساسی گردیده و هفت میلیارد تومان بدهی آن شرکت به اداره دارایی بازپرداخت و یا تقسیط گردید .

           در انتها ذکر این نکته ضروری می باشد در حالی که 27 سال تجربه موفق اجرای نظام های مدیریت نوین و پیشرفته و مدیریت الاهی در کشورمان وجود دارد ، آقای واعظ زاده معاون ریاست جمهور سابق در تاریخ 9 / 10 / 1389 اقدام به برپایی نشست صدها نفر از فرزانگان و نخبگان کشور در حضور مقام معظم رهبری نمود و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را مطرح کرد . جمع بندی این نشست به آن جا ختم شد که تهیه این الگوی رشد و توسعه و پیشرفت یک پروژه زود بازده نیست و چیزی هم نیست که دولت ها و مجالس بتوانند آن را تصویب کنند . البته وی مقصر نبود بلکه آن کسانی مقصر بودند که با ده ها ترفند شیطانی از انتقال این تجربه عالی و بی نظیر صنعت نفت به دولت و مجلس جلوگیری کردند . با این وجود اگر معاون ریاست جمهوری یک بذر پیشنهاد در مورد الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در روزنامه ها به چاپ می رسانید قطعاً پیشنهادهای مفید بسیاری دریافت می کرد .

        نکته ضروری دیگر ، اینجانب قصد نداشتم در این مقاله از هیچ کس نامی ببرم تا در این شرایط  بخصوص کشور از هر گونه شائبه دوری کنم . اما این آیات شریفه قرآن مجید به یادم آمد که ذکر و یادآوری نعمات ، عهد و پیمان بستن با خداوند است و امری است واجب ، تا راه رشد و پیشرفت کشور آشکار گردد و در بین قلوب الفت و دوستی و در بین مردم و مدیران جامعه اتحاد و همبستگی ایجاد شود . تفرقه ها و چنددستگی ها از بین برود و همه برادروار دست به دست هم دهیم و خود را از حفره و پرتگاه پر از آتش ( جهنم ) نجات بخشیم و همه با هم به سوی سعادت و رستگاری و فلاح هدایت گردیم .

         « یا بنی اسرائیل اذکروا نعمتی التی انعمت علیکم و اوفوا بعهدی اوف بعهدکم و ایای فارهبون » : (( ای بنی اسرائیل بیادآرید از نعمت هائی که به شما عطا کردم و وفا کنید به عهد و پیمان من ، تا وفا کنم به عهد و پیمان شما و از ( شکستن پیمان ) من برحذر باشید )) ( بقره / 40 ) .

         « واعتصموا به حبل الله جمیعاً و لاتفرقوا واذکروا نعمت الله علیکم اذ کنتم اعداءً فالف بین قلوبکم فاصبحتم بنعمته اخواناً و کنتم علی شفا حفره من النار فانقذکم منها » : (( و همگی به ریسمان خدا چنگ زده و به راه های متفرق نروید و این نعمت خدا را که شما با هم دشمن بودید خدا در قلب های شما الفت و دوستی انداخت و همه به لطف خداوند برادر دینی یکدیگر شدید و در پرتگاه آتش بودید خدا شما را نجات داد ( به نعمات بی کران مادی و معنوی رساند ) »  ( آل عمران / 103 ) .

و من الله التوفیق .