نظام مدیریت با کیفیت، اسلام نظام سلامت طلبی فراگیر، شناخت اسلام، تسبیح، ایمان و صالحات

نظام مدیریت با کیفیت، مدیریت بر مبنای صلاه

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله رب العالمین

 باید از شما « گروهی » پدید آید که دعوت کننده به « خیر و خوبی ها » باشد ، و امر به معروف نماید ( راه درست و صحیح انجام امور را مورد تحقیق قرار داده و بیابد و خود و دیگران را به آن بخواند ) و نهی از منکر کند ( راههای ناشایست و انکار شده را نیز       تشخیص داده و خود و دیگران را از آن باز دارد ) . و اینان ، آری تنها چنین کسانی    ( گروههای محقق و امتهای خیرطلب ) به خوشبختی و رستگاری و نجات دست می یابند .  

( آل عمران / 104 )

 

« این مدیریت است که از ضعیف ترین ملت ها

قوی ترین ملت ها را می سازد »

استاد شهید آیه الله مطهری   

 

 * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

  کتاب شریف « نظام مشارکت زیربنای مدیریت اسلامی » نوشته جناب آقای فریور باتمانقلیچ که مورد مطالعه برخی از عزیزان ( دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین ) قرار گرفت مورد ستایش قرار گرفته است . . . لذا ترجیح می دهیم که این کتاب سریعاً چاپ شود ودر معرض و دسترس صاحب نظران دنیا      قرار گیرد .

مجمع الفکر اسلامی ( قم المقدسه ) 5/11/71

 

 خدای را شاکریم که انقلاب اسلامی ایران به نقطه ای رسیده است که افراد متعهد و دلسوز را تربیت کرده و نتیجه پاره ای از پژوهشها در کتابی جامع به نام « نظام مشارکت » گرداوری شده است و انتظار چندین ساله نیروهای مومن و انقلابی را برآورده است . به خاطر این تلاش برای شما آرزوی توفیق روز افزون داریم . . . ضمن تشکر از زحمات شما ، برای همه دلسوزان انقلاب و اسلام آرزوی توفیق داریم .

و السلام علی من یخدم الحق لذات الحق

انجمن دانشجویان دانشکده مهندسی مشهد

10/12/73

  

معاون محترم آموزش و تحقیق وزارت صنایع

و رئیس سازمان بهره وری آسیایی در ایران

با سلام به پیوست تصویر طرح آقای فریور باتمانقلیچ در خصوص نظام مشارکت حسب نظر مقام محترم ریاست جمهوری برای بهره برداری مقتضی ارسال می گردد .

دفتر ریاست جمهوری

معاون امور فنی و اقتصادی

 

جناب آقای فریور باتمانقلیچ

با سلام و عرض تشکر فراوان وصول کتاب نظام مشارکت ( جلد اول ) که توسط آن جناب به رشته تحریر درآمده اعلام می دارد . انجمن مدیریت ایران این توفیق را به جنابعالی تبریک گفته و از خداوند متعال برای  شما که مدیری دانشمند و موفق و نویسنده ای پر توان و مدیری کارآمد و شایسته و در خور احترام می باشید آرزوی سلامتی و سعادت دارد . امید است که با همت والای شما جلد دوم نظام مشارکت هرچه زودتر تهیه و برای طالبین آن چاپ و توزیع گردد .   

با تقدیم احترام

انجمن مدیریت ایران

 

 تقدیم به :

رهبر و روح بزرگ انقلاب اسلامی ،

امام مستضعفان و محرومان عالم ،

و پشتیبان مظلومان و کوخ نشینان

و تقدیم به مردم ، این همیشه زجر دیدگان تاریخ ،

و آن کسانی که خداوند با ایشان رئوف و مهربان است .

آن کسانی که خداوند کوچکترین ظلمی به ایشان ننموده و روا نمی دارد .

آن مخلوقاتی که خداوند گرانبهاترین هدایای خود را برای ایشان فرستاده است . 

 

 پیشگفتار :

نمیریم از این پس که ما زنده ایم

که  تخم  تعاون  پراکنده ایم

نظام مدیریت با کیفیت هرگز اتفاقی به وجود نمی آید و هیچ ملتی نباید انتظار آن را داشته باشد که بدون تفکر   و تحقیق مستمر و فراگیر در این زمینه و بدون سعی و تلاش آگاهانه و مشارکت همگانی کلیه آحاد مردم به آن دست یابد . این یک حقیقت است که زندگی با کیفیت ، هدف مطلوب همه انسانهاست و این یک واقعیت است که زندگی با کیفیت ، در یک جامعه با کیفیت تحقق می یابد و جامعه با کیفیت بوجود نمی آید مگر تمامی مردم در کلیه سطوح و تمامی نهادها و سازمانها به سوی با کیفیت تر شدن سوق پیدا کرده وهدایت شوند . در این صورت است که نظام مدیریت با کیفیت تحقق می یابد . اگر نظام مدیریت با کیفیت به خوبی طراحی شده باشد ، مردم داوطلبانه و مشتاقانه مسئولیت پیشرفت امور را بر عهده گرفته و به انجام خواهند رسانید ، و تمامی تصمیم گیری ها و کنش ها و واکنش ها به سوی با کیفیت تر شدن و تعالی هدایت می شوند . مدیران در این نظام به موفقیتهای چشمگیر و غیر قابل انتظار دست می یابند . البته نباید فراموش کرد که نظام مدیریت با کیفیت در هر سازمانی از بالا شروع می شود و نیاز به برنامه ریزی و پشتیبانی قوی عملی ( و نه زبانی ) مدیران دارد . در سطح جامعه نیز بدون سرمایه گذاری و حمایت همه جانبه رهبران و مدیران جامعه و تبلیغ وآموزش گسترده و فراگیر ( ده ساله ) از طریق تمام رسانه های گروهی ، صدا و سیما ، روزنامه ها و مجلات و غیره ، و اجرا توسط کلیه وزارتخانه ها و شرکتها و تدریس در کلیه مدارس و دانشگاهها ، این    نظام تحقق نمی یابد .

 اهداف این کتاب :

*- آشناسازی رهبران و مدیران جامعه و مردم با مفاهیم و روشهای کیفیت طلبی و تامین و تضمین کیفیت در کلیه فعالیت های اجتماعی و اقتصادی .

* - ارائه برنامه ریزی ها و راهکارهای اجرایی تشکیل نظام مدیریت باکیفیت و روش ها و دستورالعمل های حفظ و نگهداری و بقای این نظام و تامین و تضمین کیفیت ها .

* - ارائه یک کتاب مرجع عمومی جهت کلیه کارکنان خصوصاً آنهایی که مایلند نقشی اساسی در پیشرفت جامعه و سازمان خویش بر عهده گیرند و داوطلب عضویت در گروههای کیفیت و بهره وری می باشند .

* - جلوگیری از اسراف های بی شمار در جامعه و صرفه جویی هایی بسیار در مصارف بی رویه  و      غیر عقلانی و افزایش بازده و کارآیی و بهره وری در همه ابعاد ( نیروهای انسانی ، مواد اولیه ، ماشین آلات وتجهیزات ، روش ها وسیستم ها ) .

* -  بیان مبانی نظام مدیریت با کیفیت از دیدگاه فرهنگ اسلامی و پاکسازی اذهان و افکار عمومی از تصورات و باورهای کلیشه ای و تقلیدی باطل .

* -  شناخت نظام مدیریت الهی و اسلامی از بعد علمی و عملی و قرآنی و نفی نظام های مدیریتی باطل و دموکراسی های ظاهر فریب و تحمیلی در کشورها .

نکته قابل توجه آن است که اجرای این نظام مدیریتی در هر جامعه و سازمانی نیاز به مطالعات تطبیقی داشته و بدون دسترسی و تحقیق در مورد شرایط موجود اجرای آن ناموفق بوده و بی نتیجه خواهد ماند .

 

روش ارائه مطالب :

این کتاب ، نظام مدیریت با کیفیت را  از سه بعد علمی ، عملی و فرهنگی اسلامی مورد بررسی قرار می دهد . در صورتی که خواننده گرامی با مفاهیم اساسی مدیریت آشنایی داشته باشد در این صورت پس از مطالعه کتاب ایمان و اعتقاد بیشتری به نظام مدیریت با کیفیت آورده ، لیکن عدم آشنایی با آن مفاهیم مانعی در جهت شناختن این سیستم و نظام نمی باشد .

این کتاب خواننده عزیز را با یک نظام مدیریتی که همه چیز در آن نظام ، با کیفیت و قابل اطمینان تولید می شود و به مردم ارائه می گردد آشنا می نماید .

نظام مدیریتی که کلیه محصولات و خدمات ارائه شده در آن خشنودی و رضایت مردم را فراهم می گرداند .   در این نظام مهمترین مسئولیت یکایک کارکنان هر سازمان ، شرکت ، کارخانه و کلیه واحدهای تولیدی و خدماتی ، تجاری و صنعتی ارائه خدماتی با کیفیت ، مطمئن ، تضمین شده و رضایت بخش برای مردم و مشتریان می باشد . این سیستم در همه سازمانها و شرکتهای خصوصی و دولتی قابل اجرا می باشد . لیکن برنامه ریزی واقعی برای دستیابی به کیفیت مطمئن و تضمین شده نیازمند به پیش شرط هایی می باشد که    بعداً تشریح خواهد شد.

در فصول گوناگون مطالعات علمی مدیریت ، تجربیات عملی حاصله و مفاهیم فرهنگ اسلامی به طور هم زمان مطرح گردیده و در ضمن روش ها و دستورالعمل های لازم جهت دستیابی به نظام مدیریت با کیفیت در هر واحد اجتماعی مطرح شده است . دستورالعمل های طراحی تولید و خدمات ، عملیات تولید ، عملیات توزیع و تحویل به مشتریان .

این کتاب را می توان دنباله کتاب جلد اول به نام « نظام مشارکت زیربنای مدیریت اسلامی » دانست . لیکن نباید تصور شود که بدون مطالعه جلد اول کمک موثری در کسب معرفت نسبت به نظام مدیریت با کیفیت  خواهد نمود .

 هدف ، تضمین کیفیت برای مردم

هدف نظام مدیریت با کیفیت دستیابی و تامین کیفیت مطلوب و تضمین کیفیت تولیدات و خدمات ارائه شده به مردم می باشد . از این به بعد مردم پول نمی دهند که اجباراً محصولاتی بی کیفیت و یا با کیفیتی نازل که مطلوب آنها نباشد دریافت دارند . از این به بعد سازمانها و شرکتها و ادارات گوناگون خدماتی بی کیفیت به مشتریان ارائه نخواهند داد . از این به بعد روابط اجتماعی و صنعتی و اقتصادی نه تنها به زیان مردم نبوده بلکه چنان با کیفیت خواهد شد که مردم از کار کردن در چنین سازمانها و زندگی کردن در چنین جوامعی احساس شعف و شادمانی و رضایت و خرسندی می نماید . از این پس مردم سایر کشورها فوج فوج به      نظام مدیریت با کیفیت مدیریت اسلامی روی خواهند آورد ، همان گونه که تا کنون پنجاه کشور جهان به   پیروی از نظام پیشنهادات و نظام مدیریت با کیفیت روی آورده اند .

بی ایمانی و عدم اعتماد و اطمینان و اعمال ناصالح به کلی از چنین جوامعی رخت بر خواهد بست و صالحات جای آنها را گرفته ، کیفیت محصولات تولیدی و خدماتی در تمامی زمینه ها چنان بی عیب و نقص می گردد که نیازها و انتظارات مردم در تمامی ابعاد مادی و معنوی تامین و رضایت ایشان فراهم گردد . در چنین جامعه ای احترام و آبرو و شهرت و اعتبار هر کس و هر سازمان به کیفیتی است که ارائه می نماید . لذا فعالیت های کیفیت طلبی و تامین و تضمین کیفیت مهمترین نقش و تاثیر را در روند اصلاح و بهسازی حرکت افراد و سازمانها خواهد داشت . نظام تضمین کیفیت تمامی رفتارها و فعالیت ها و کارهای صنعتی و کشاورزی و امور اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی را به سویی هدایت می نماید که به کیفیت عالی و کمال مطلوب دست یافته و نهایت رضایت مردم و مشتریان کسب گردد .

نظام تضمین کیفیت باید بسیار دقیق و ظریف طراحی و اجرا شده و حفظ و نگهداری گردد ، به گونه ای که تمامی عوامل گوناگون و تاثیر گذارنده ( قیمت های قابل قبول مشتریان ، هزینه های قابل پذیرش شرکت ها ، کاهش میزان عیب ها و نقص ها به صفر ) که در طراحی سیستم تاثیر می گذارند ، مورد مطالعه و تحقیق  قرار گیرند .

 تکامل نظام تضمین کیفیت :

مردم و مشتریان همیشه طالب کیفیتی رضایت بخش می باشند و نیز کیفیت محصولات و خدمات در بازار به مرور زمان تغییر نموده و بهبود می یابد . همزمان با تغییر و تحول در جامعه و پیشرفت تکنولوژی ، هر روز محصولاتی نوین به بازار عرضه می شود و مردم نمی توانند بین محصولات مشابه کارخانجات گوناگون بهترین کیفیت را به درستی تمیز و تشخیص دهند . از طرف دیگر بازگشت محصولات با کارخانه نیز به هیچ عنوان مقرون به صرفه و صلاح نمی باشد و لذا باید تولیدات درست در زمانی وارد بازار شوند و با کیفیتی به مشتریان عرضه گردند که رضایت مشتریان را کاملاً تامین نمایند . بنابراین برای مشتریان صنعتی و عمومی باید این اطمینان نسبت به تولید کنندگان وشرکت های خدماتی فراهم شود که محصولات وخدمات آنها از همه لحاظ ، از بالاترین کیفیت برخوردار بوده و کوچکترین عیب و نقصی در آنها مشاهده نخواهد شد . در فهرست زیر بعضی از سیستم ها و نظام های تکامل یافته در زمینه تامین و تضمین کیفیت ارائه می گردد :

·        « کار بی عیب و نقص » هدف است . باید تلاش نمود در همه زمینه ها و از همه لحاظ عیب و نقص  را به حد صفر کاهش داد .

·        اکثریت مشتریان در نقاط گوناگون جهان طالب سیستم ها و نظام های تضمین کیفیت مستند به ثبت رسیده می باشند و بر روی استانداردهای ملی و بین المللی تاکید نموده و در قراردادها چنین سیستمی را        قید نموده و شرط می نمایند .

·        بررسی و اثبات نظام های تضمین کیفیت شرکت ها بدون دستورالعمل های اجرایی سیستم که به طور   کامل مستند بوده و به ثبت رسیده باشند امکان پذیر نمی باشد .

·        مدیریت عالی هر سازمان باید از نیازهای مشتریان آگاهی کامل داشته و نسبت به تامین و تضمین  کیفیت متعهد و مسئول باشد .

·        علم کیفیت طلبی جدید و تضمین آن ، فنون و تکنیک های جدید کنترل کیفیت را کشف نموده و لذا رقابتی شدید در این زمینه را در جهان صنعتی بوجود آورده است .

·        تمامی فعالیت ها و سیستم ها و روش ها و ابزارهای خاص اندازه گیری کنترل کیفیت باید به طور   نظام یافته و سازماندهی شده بکار گرفته شوند و ارتباطات درونی و جریان طبیعی حرکت در یک برنامه تامین و تضمین کیفیت به درستی مدون و مشخص گردد .

·         هزینه های رفع عیب ها و نقص ها در نظام مدیریت موجود بسیار بالاست و بکارگیری سیستم کنترل کیفیت فراگیر و نظام مدیریت با کیفیت عامل بسیار موثری در جهت کاهش هزینه ها و جلوگیری از زیان های گوناگون در سازمانها و در خطوط تولید می باشد .

·        نظام تضمین کیفیت به طور گسترده ای به کارکنان و مسئولیت پذیری آنها ارتباط دارد .

·        کار فرمایان و کارگران درمی یابند که نظام تضمین کیفیت موجب رشد سریع سازمان گردیده و امنیت شغلی آنها را به همراه می آورد .

·        کارگران به روشهای گوناگون تشویق و ترغیب شده و برانگیخته می شوند که در نظام مدیریت با کیفیت و تضمین کیفیت  مشارکت فعال نموده و در جهت اصلاح و بهبود امور کارگاه خویش فعالیت نمایند .

·        در حال حاضر نظام تضمین کیفیت یکی از مهمترین موضوعات آموزش مدیریت گردیده و عدم توجه مدیران به این امر موجب عقب ماندگی سازمان شان از سایر سازمان های رقیب خواهد گردید .

 بعد عملی :

اگر ما به چهل و پنج سال گذشته یعنی سالهای بعد از جنگ جهانی دوم بنگریم ، می بینیم ژاپنی که به یک  قدرت اقتصادی جهانی تبدیل شده ، از پنج مرحله انطباق گذشته و به یک رقیب قوی در زمینه های گوناگون تولیدی برای اروپا و آمریکا تبدیل شده است . این مراحل عبارتند از :

1-    جذب تکنولوژِ در حد وسیع و گسترده از آمریکا و اروپا .

2-    افزایش پتانسیل بهره وری در ابعاد غیر قابل تصور در همه سازمان ها و شرکت ها .

3-    اجرای یک برنامه رشد و توسعه کیفیت طلبی در سطح کل کشور ژاپن  الهام گرفته شده از تفکرات دانشمندان علم مدیریت خصوصاً دکتر دمینگ و دکتر جوران از آمریکا .

4-    انعطاف پذیری بسیار در تولید و شناخت بازارهای جهانی و تولید بر اساس نیاز مشتریان .

5-    چند ملیتی بودن شرکتهای تولیدی و جای پا باز کردن در کشورهای گوناگون جهت کسب بازار و جذب تکنولوژی پیشرفته به طور هم زمان .

 بعد از کسب موفقیت در کپی کاری و شبیه سازی تکنولوژی خارجی و دستیابی به بهره وری بسیار بالا و کیفیت عالی ، در حال حاضر صنایع ژاپن روی تکنولوژی های ساخت انعطاف پذیر تمرکز یافته اند . این    امر به این معنی می باشد که این صنایع به توانایی و قابلیتی دست یافته اند که می توانند نیازهای تغییر یابنده مشتریان و بازار را در کوتاه ترین زمان ممکن تامین نمایند .

لغت های کلیدی در این زمینه عبارتند از : مکانیزاسیون ، اتوماسیون ، روباتیزاسیون ، سیستم های مرتبط .

امروزه خیلی چیزهای بسیار جالب در صنایع ژاپنی وجود دارد که شرکتهای غربی باید آنها را فرا بگیرند . همچنان که شرکت فلیپس که یک شرکت چند ملیتی بزرگ ( هلندی الاصل ) می باشد نظام کیفیت طلبی فراگیر را در سطح آن شرکت معرفی نموده است ، صدها و هزاران شرکت اروپایی و آمریکایی به مطالعه و تحقیق  در مورد نظام مدیریت با کیفیت پرداخته و درسهای زیادی دراین زمینه آموخته و آنها را بکار گرفته اند .

کشورهای آسیای جنوب شرقی مانند کرده جنوبی ، هنگ کنگ ، تایوان ، سنگاپور ، مالزی و اندونزی و چین نیز این سیستم مدیریتی را آموخته و با بکارگیری آن به سرعت در حال رشد و پیشرفت صنعتی می باشند . همه کشورهای دنیا از خود سوال کرده و می کنند :

·        چرا بهره وری صنایع ژاپن بسیار بالاست ؟

·        چرا کیفیت تمامی محصولات ژآپنی عالی بوده و حرف اول را در جهان می زند ؟

با تحقیق و تفقه در این زمینه ، محققان درمی یابند که ژاپن به یک شیوه و مکانیزم پیشرفت دستیافته است که تحولی عظیم در صنایع آن کشور بوجود آورده و رشد سریع و مستمر را در شرکت های ژاپنی پدید آورده  است و آن ، نظام مدیریت با کیفیت است . تصور عمومی این است که کیفیت طلبی تجمل پرستی بوده و گران تمام می شود اما محصولات ژاپنی با کیفیتی عالی تولید شده و در همان حال قیمت آنها در سطح جهانی قابل قبول و معقول می باشد . چرا ؟ اساسی ترین دلیل آن فرهنگ کیفیت طلبی در ژاپن می باشد . فرهنگی که  اساس آن در دهه پنجاه میلادی در ژاپن پایه ریزی شد و در دهه شصت میلادی در سطح ژاپن توسعه یافت و در دهه هفتاد در آن کشور فراگیر گردیده و شرکتهای ژاپنی را به درجه ای از کیفیت رسانید که بتوانند به رقابت با شرکتهای اروپایی و آمریکایی بپردازند . فرهنگ کیفیت طلبی محصولاتی با کیفیت عالی و قیمت پایین تولید می نماید .

·        اصول کیفیت طلبی کم هزینه است .

شاید این عبارت عجیب و غریب به نظر برسد اما تجربه عینی در ژاپن و سایر کشورهایی که از نظام مدیریت با کیفیت پیروی نموده اند اثبات نموده است که این عبارت کاملاً صحیح بوده و با واقعیت انطباق دارد . روشهای پاک و منزه سازی و عیب ونقص زدایی ، ضایعات را به سرعت کاهش داده و به حد صفر می رساند و زمان های تلف شده در محیط کار را حذف نموده و از تولید محصولات معیوب جلوگیری و از طولانی شدن مراحل و مدت تولید پیشگیری می کند . لذا از صرف هزینه ها در زمینه هایی که منجر به نتیجه مثبت نمی گردد کاملاً جلوگیری می نماید . همین امر باعث می شود تا صرفه جویی ها قطره قطره جمع گردد و قدرت اقتصادی عظیمی را پی ریزی نماید . اصولاً عیب و نقص ها در محیط کار و زندگی به دلیل فعالیت های پراکنده و بی نظم بوجود می آیند . اگر در کارخانه ای کالاهای ساخته شده تماماً مشابه باشند درصد عیوب آنها باید صفر درصد و یا صد در صد باشد . اما در عمل درصد عیوب کالاهای تولید شده در کارخانجات چند درصد است همین امر دلیل آن است که فعالیت ها بی نظم و پراکنده می باشند .

اگر برای انجام هر کاری خصوصاً تولید محصولات ، میزان و استانداردی مشخص تعیین گردد و از رفتارها و فعالیت های پراکنده و بی تقوا و بی نظم جلوگیری به عمل آید ، درصد عیوب و نقص ها در محیط کار و زندگی به سرعت کاهش یافته و به صفر می رسد . روش های بازرسی کیفیت که امروزه در کارخانجات بکار گرفته می شوند زمان بر می باشند . بازگشت دادن قطعات به خط تولید و یا مردود کردن کالاهای معیوب نیز هزینه بر هستند . اما روش بهتری جهت حذف عیوب و نواقص تولید وجود دارد که همزمان تولید را کاهش و هم هزینه ها را تقلیل می دهد .

نظام مدیریت با کیفیت ارائه دهنده دین و راه و روش عملی جهت حذف عیوب و نقص ها و کج فکری ها و    کج اندیشی ها ، بی نظمی ها و بی تقوایی ها ، از محیط کار و زندگی می باشد . دانشمندان علم مدیریت سه  نکته اساسی زیر را جهت کنترل کیفیت و دستیابی به کیفیت مطلوب بیان می نمایند :

1-    روند تولید را تجزیه و تحلیل کنید : چه عواملی در بی نظمی و ایجاد کیفیت متقاوت وبی تقوایی و پراکندگی فعالیت ها مقصر می باشند .

2-    میزان و استانداردسازی : هنگامی که عامل تعیین کننده ( مقصر اصلی ) شناسایی و تفکیک شود باید راه مبارزه با آن و محدودسازی آن در محدوده ای باریک را تعریف و مشخص نمود .

3-    ارزیابی و محاسبه و سنجش مستمر : روند تولید باید دائماً مورد بررسی و کنترل و سنجش قرار گیرد .

با توجه به این که بررسی و تحقیق و تفقه مستمر در کلیه واحدها نیازمند به انگیزه قوی کارکنان و مشارکت فعالانه ایشان دارد و این امر از عهده سیستم مدیریت موجود که بر مبنای تقسیم کارها بر اساس تخصص ها بوجود آمده برنمی آید لذا در نظام مدیریت با کیفیت در کلیه واحدها از کارکنان داوطلب ، گروههای محقق  بوجود می آید . وظیفه اصلی این گروه ها بهبود کیفیت ها و بهره وری در زمینه گوناگون می باشد و به    همین دلیل آنها « گروههای کیفیت و بهره وری » نامیده می شوند .

این گروهها راه ها و روش های خیر و مفید انجام کارها و پیشرفت امور مورد بررسی و تحقیق قرار داده و بهترین صراط و مکانیزم  را می یابند . این گروهها عواملی ضروری و انکار ناپذیر جهات شناسایی و  تفکیک عوامل اصلی تولید ضایعات و عیوب و نقص ها در واحدهای یک سازمان می باشند .

 بعد فرهنگ اسلامی

حضرت امیرالمومنین علی ( ع ) در نهج البلاغه می فرماید :

و الله الله فی القرآن ، لایسبقکم بالعمل به غیرکم

و الله الله فی الصلاه فانها عمود دینکم

« خدا را ، خدا را نسبت به قرآن ( آگاه و هوشیار باشید ) ، موظب باشید که دیگران در عمل کردن به قرآن   از شما پیشی و سبقت نگیرند » .     

« خدا را ، خدا را نسبت به نماز ( آگاه و هوشیار باشید ) ، که نماز ستون دین شماست » .

« خدا را ، خدا را نسبت به جهاد ( آگاه و هوشیار باشید ) ، جهاد در راه خدا با مال های تان و جان های تان و زبان های تان » .

و بر شما لازم است که روابط خود را حفظ کنید و در راه خدا بخشش نمایید و از بی اعتنایی ، و قطع رابطه با یکدیگر پرهیز کنید .                                                                                                              امر به معروف و نهی از منکر را ترک نکید که بر اثر ترک امر به معروف و نهی از منکر ستمگران بر شما مسلط می گردند ، سپس دعا می کنید و خدا را می خوانید ولی برای شما اجابتی نخواهد بود.

اگر تعصب را کنار بگذاریم مشاهده می کنیم که امروزه بسیاری از کشورهای جهان از ما مسلمانان در عمل به قرآن کریم سبقت گرفته اند . به کشورهای غیر مسلمان لیکن پیشرفته صنعتی مسافرت می کنی در بین مردم کمتر دروغ گویی و ریاکاری می بینی . به کشورهای اسلامی سفر می کنی ، دروغگویی و ریاکاری بسیار مشاهده می کنی .

چه باید کرد که جوامع اسلامی را از دروغگویی ها و ریاکاری ها که اساس عقب ماندگی های این جوامع می باشند پاک و منزه نمود ؟

چه باید کرد که کشورهای اسلامی را عاری از رشوه گیری و رشوه دهی گردانید ؟

چه باید کرد که دزدی و جنایت و فحشاء و فساد را از جهان اسلام بیرون راند ؟

چه باید کرد که فقر را ، که ریشه بسیاری از رفتارهای نابهنجار در جامعه و بدبختی های مردم می باشد نابود نمود ؟

چرا کشورهای اسلامی در بسیاری زمینه ها در عمل به قرآن موفق نبوده اند ؟

چرا ملل مسلمان در زمینه های صنعتی و کشاورزی و اجتماعی و اقتصادی از ملل مغرب زمین عقب       افتاده اند ؟

آیا نباید بازنگری اساسی در درک و شناخت قرآن در جهان اسلام پدید آید ؟ آیا نباید شناختی دیگر در زمینه راهها و روشهای عملی پیاده کردن قرآن و نماز و اسلام بدست آورد ؟ آیا نباید راهکارهای درست و منطقی اجرای امر به معروف و نهی از منکر در جامعه را کشف نمود ؟

یک محقق وظیفه دارد که چشمها را باز کند و با روشن بینی واقعیات را در تمام جهان مشاهده کند و عیب ها و نقص های موجود را بیابد و راههای علمی و عملی جهت رفع آنها به جامعه ارائه نماید .

اگر ما مسلمانان نماز را که « ذکر اکبر » است و « ستون دین » و عروج دهنده و بالا برنده مومنین ، در جامعه به خوبی اقامه و برپا می کردیم نباید امروز فحشا ومنکرات در جوامع اسلامی وجود می داشت .

اگر ما مسلمانان امر به معروف و نهی از منکر را به خوبی شناخته بودیم و به درستی بکار گرفته بودیم و راهها و روشهای صحیح اجرایی آن را کشف کرده بودیم ، امروز پس از گذشت هزار و چهارصد سال    جامعه مسلمین و امت بزرگ اسلام به فلاح و رستگاری و نجات و پیروزی دست یافته بود . و امروز دیگر ظالمان و ستمگران بر جوامع اسلامی حکم نمی راندند و استکبار جهانی ذخایر و منابع و ثروت های جهان اسلام را به یغما نمی برد .

کتاب نظام مدیریت با کیفیت معرفی کننده یک شیوه علمی و عملی مدیریتی است که دقیقاً منطبق بر آیات الهی قرآن مجید و مجد آفرین ( این کتاب جاوید و جاودان ساز و حیات بخش ) و صلاه ( این کتاب راهنمای عملی میزان و استاندارد سازی جامعه و پاک و منزه سازی مردم ) می باشد . نظام مدیریت با کیفیت دقیقاً تفسیر   یک آیه قرآن و راه عملی پیاده کردن آن ، همان آیه امر به معروف و نهی از منکر که در اول کتاب ارائه گردیده می باشد .

در همان حال کتاب نظام مدیریت با کیفیت اولین کتابی است که ارائه دهنده یک نظام مدیریتی بر مبنای          « صلاه » می باشد . کتاب « نظام مشارکت زیربنای مدیریت اسلامی » ارائه دهنده نظام مدیریتی خاصی بر مبنای « حمد » و « تفکر » و « تشکر » و « تذکر پذیری » بوده که آن را می توان « حمد درمانی » نامید ، و این کتاب دنباله آن بوده و بر مبنای شناخت اجزا نماز ، تسبیح و توحید ، رحمت و سلام ، صالحات و حسنات ، تشهد و ایمان ، تفقه و برکات ، و بکارگیری عملی آنها ، نظام مدیریتی پیشرفته ای را ارائه می گرداند که به سرعت مسائل و مشکلات نهادها و ارگان ها ، سازمانها و شرکتها ، و کلاً تمام واحدهای اجتماعی را حل نموده و آنها را از کلیه کج فکری ها و کج اندیشی ها ، عیوب و نقص ها ، فحشا و منکرات پاک و منزه می سازد .  و لذا آن را می توان « صلاه درمانی » نامید .

نکته بسیار مهم و اساسی که این کتاب ارائه می دهد جایگاه مردم در جوامع اسلامی است . در اغلب جوامع کنونی مردم نقش اساسی در اداره امور کشورها نداشته و دولت مردان نیز اگر چه ظاهراً  دم از مردمی بودن می زنند لیکن غالباً به رضایت مردم اهمیت چندانی نمی دهند . قرآن علیم و بسیار دانا در آیات متعدد رضایت متقابل مردم را بعد از رضایت خداوند مطرح نموده است . خداوند با مردم رئوف و مهربان است . اصولاً اسم و علامت خداوند رحمانیت و رحیمیت است . بخشندگی و مهربانی نسبت به مردم است . نظام مدیریت اسلامی نیز نظامی است که رضایت و خشنودی مردم را هدف قرار داده و کوچکترین ظلمی به مردم نمی نمایند .

حضرت علی ( ع ) در نهج البلاغه در نامه به مالک می فرماید :

« ای مالک بهترین کارها در نظرات باید عملی باشد که به حق نزدیکتر و برای گسترش عدل مفید تر و برای جلب رضایت و خوشنودی عامه مردم جامع تر باشد . تنها مردم اند که ستون دین ، مجتمع فشرده مسلمین ، نیروی آماده در برابر دشمن هستند بنابراین باید هوای آنان را داشته باشی و فقط گرایش تو به مردم باشد » .

مردم باید سرنوشت خودشان بدست خودشان باشد . مردم باید با جان و دل در رفع مشکلات جامعه خویش شرکت کرده و مشارکت فعال داده شوند . مردم نباید کنار بروند مردم نباید کنار گذاشته شوند اگر مردم کنار بروند کشور اسلامی شکست می خورد .

دولتها باید کاری بکنند که جلب نظر و رضایت و خشنودی ملت ها را بدنبال داشته باشد . همه دولت ها باید برگردند و در مقابل ملتها خاضع بشوند . حفظ مصلحت عمومی و ملت و اسلام مقدم است بر حفظ مصلحت شخصی هر کس که باشد . حکومت ها مال ملت هاست و ملت ها باید مستقیماً در اداره حکومت ها نقش داشته باشند و این امر امکان پذیر نمی باشد مگر اصل مقدس امر به معروف و نهی از منکر به درستی ( و بدون زور و اجبار ) در سطح کل جامعه به اجرا درآید و مردم در کلیه وزارتخانه ها و سازمانها و نهادها و شرکتهای دولتی و خصوصی گروه گروه به تحقیق و تفقه و معروف طلبی پرداخته و نتایج تحقیقات آنها پس   از ارزیابی و محاسبه ، تصویب و به اجرا درآید .

 کاربردها :

این کتاب برای مردم و اجرا در کلیه سازمان ها و شرکت ها و واحدهای کوچک و بزرگ تولیدی و خدماتی جامعه نوشته شده است . تشکیل گروههای کیفیت و بهره وری یا گروههای محقق و خیرطلب ( امه یدعون الی خیر ) ، در همه واحدهای یک سازمان ، تحولی عظیم در جهت با کیفیت تر شدن آن سازمان بوجود می آورد . جهتی یگانه و واحد به همه آنها بخشیده و تمامی کارکنان را در جهت با کیفیت تر شدن آن سازمان بسیج می نماید . از مشارکت فکری و عملی آنها در جهت پاکسازی سازمان از همه عیب ها و نقص ها ، ضعف ها و سستی ها ، کج فکری ها و کج اندیشی ها بهره گرفته و هم زمان ایشان را به سوی سازمانی نمونه و اسوه هدایت می نماید .

البته این کتاب مدعی آن نیست که هر سازمانی با هر وضعیتی را با کیفیت می نماید . اولین شرط و نخستین گام جهت با کیفیت تر کردن سازمان ، احساس نیاز مدیریت و کارکنان به این امر است . تا زمانی که مدیران ضعف های خود و سازمان خود را نادیده گرفته و پنهان می نمایند و خود را مدیرانی موفق و بی عیب و نقص تصور می کنند هیچگاه در جهت اصلاح و با کیفیت تر شدن سازمان خود گام برنخواهند داشت . مدیران سازمانها و جوامع باید دریابند که شیوه مدیریتی موجود سبکی عقب افتاده ، ضد کیفیت ، ضد رشد و پیشرفت ، سد تکامل و تعالی ، کور کننده  چشمها ، کر کننده گوشها ، خفه کننده گلوها ، به غل و زنجیر کشاننده فکرها و اندیشه ها و ضد هرگونه خلاقیت ونوآوری می باشد ، لذا باید هرچه سریعتر به مطالعه و تحقیق پرداخته و نظام مدیریت با کیفیت را جانشین آن نمایند . یک نظام مدیریتی که هم مدیران از آن سود فراوان بدست می آورند و هم کارکنان از کار کردن در چنین نظامی احساس رضایت و خرسندی نموده و با شوق و شعف و انگیزه کامل به کار می پردازند .

در گذشته مهندسان و متخصصان مسئول برنامه ریزی و کنترل کیفیت و جمع آوری آمار و اطلاعات در این زمینه بودند . اما در این نظام شرایط تغییر می کند و مدیران خود باید تخصص مدیریت خویش را در جهت اجرای نظام مدیریت با کیفیت و تامین و تضمین کیفیت ها بکار گیرند و هم زمان کارکنان را برانگیزانند و تشویق و ترغیب نمایند تا داوطلبانه گروههای کیفیت و بهره وری را تشکیل داده و در جهت کسب آموزشهای کیفیت طلبی و تضمین کیفیت بسیج شوند .

مدیران و متخصصان کیفیت طلبی وکارشناسان تضمین کیفیت  این کتاب را به روشهای گوناگون می توانند مورد استفاده قرار دهند . اول برای آموزش کیفیت طلبی به کارکنان و جهت آغاز فعالیت های کیفیت طلبی و تامین و تضمین کیفیت و تدوین سیاست گزاری ها و دستورالعمل های اجرایی با کمک ایشان .

دانشجویان دانشگاهها و طلب های حوزه ها این کتاب را مرجعی جهت تحقیق در مورد مسائل مدیریتی در اسلام و روش های خلاقیت و نوآوری و رشد و پیشرفت جامعه می یابند .

 نتایج و ثمرات نظام مدیریت با کیفیت

مهمترین مشکل کنونی کشور ما و کلیه جوامع اسلامی عدم وجود نظام مدیریتی صحیح و فطری در سازمان هاست و ایجاد چنین سیستمی ضروری ترین و اساسی ترین اقدامی است که از طرف دولت های اسلامی باید صورت گیرد . در صورتی که نظام مدیریت با کیفیت توسط بالاترین مقام هر سازمان یا شرکت به اجرا  درآمده و پشتیبانی همه جانبه گردد ، ثمرات زیر بزودی بدست خواهد آمد :

1-    کارخانجات تولیدی که این نظام را به اجرا در آورده اند در زمانی کمتر از سه سال به کیفیت عالی دست یافته و به صادرات صنعتی پرداخته اند .

2-    مسائل و مشکلات فنی و تکنولوژیک و اجتماعی و اقتصادی سازمان ها توسط گروههای کوچک محقق مورد بررسی قرار گرفته و به سرعت حل می شوند .

3-    عیوب و نقص های سازمان و ضایعات خطوط تولید در زمانی اندک ، حداکثر سه سال ، به صفر کاهش می یابد .

4-    فعالیت در گروههای تحقیق کیفیت و بهره وری و کار گروهی فضای حاکم بر سازمان را دگرگون نموده و علاقه و انگیزه شدیدی در کارکنان جهت ارائه پیشنهادات بهتر و انجام کار با کبفبت ایجاد می نماید .

5-    فعالیت در گروهها و مشارکت در تصمیم گیری ها و شرکت در جلسات آزاداندیشی و ارائه فکرهای بکر و اندیشه های خلاق موجب غنی سازی شغل ها گردیده و احساس یکنواختی کارها و ابزار تولید بودن و پوچی را از محیط کار حذف می نماید .

6-    نظام مدیریت با کیفیت ، با تشکیل گروه ها ی محقق ، رقابتی سالم در بین واحدهای یک سازمان ایجاد نموده و تلاشی مستمر و لذت بخش و خستگی ناپذیر در بین کارکنان بوجود می آورد .

7-    تحقیق و تفقه مستمر توسط گروههای کیفیت و بهره وری موجب می شود که اعضاء گروهها به تفکر و تدبر در امور عادت نموده و همیشه به دنبال مطالعه و یافتن راهها و روشهای بهتر جهت انجام کارها باشند .

8-     تفکر و تدبر کردن زمان و مکان خاصی نمی شناسد و در صورتی که انگیزه قوی در مردم جهت این امر ایجاد شود فکرهای بکر و اندیشه های نو و خلاق هر زمان ، چه در محیط کار و کارخانه و چه در حال استراحت در منزل ، به سراغ آنها می آید .

9-    نظام مدیریت با کیفیت با استفاده از فنون و تکنینک های تمرکز فکر گروهی و برگزاری مکرر جلسات آزاداندیشی و روشها و ابزارهای کیفیت طلبی کم هزینه ترین سیستم ها و روش ها را خلق نموده و بکار می گیرد و سالیانه صرفه جویی هنگفتی در هزینه های سازمان بوجود می آورد .

10-   این نظام مدیریت هرگونه تشنج و اعتصاب و تضاد و درگیری را از محیط کار بیرون رانده و همدلی و همفکری ، صفا و صمیمیت ، وحدت کلمه و توحید عملی را بین کارکنان و مدیران و دولت و ملت ایجاد می نماید .

11-   دعوت نمودن از کارکنان و مردم جهت بی عیب و نقص کردن کارها و انجام عمل صالح باعث خواهد شد که سطح کیفیت زندگی در جامعه روز به روز بهتر شده و امنیت و سلامت و رفاه در جامعه افزایش یابد .

12-   آموزش همزمان فرهنگ کیفیت طلبی در سطح کل کشور از طریق صدا و سیما و رسانه های گروهی باعث خواهد شد که در یک دوره ده ساله جهشی کیفی و عظیم در همه زمینه های اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی ، صنعتی ، کشاورزی ، آموزشی و پرورشی بوجود آید .

13-   نظام مدیریت با کیفیت بار سنگین حل تمامی مسائل و مشکلات سازمان و جامعه را از دوش مدیران و رهبران سازمانها و جوامع برداشته و بر عهده عموم کارکنان و مردم می اندازد . به همین دلیل تقسیم کاری عادلانه بوجود آورده و همچنین انتظارات بی جا و غیر معقول مدیران و کارکنان نسبت به یکدیگر را از بین می برد .

14-   این نظام چشمه های جوشان خلاقیت و نوآوری و رشد و بهینه سازی مداوم را در همه واحدهای یک سازمان و جامعه بوجود می آورد به طوری که هر ساله هزاران پیشنهاد با کیفیت و مفید در سطح یک سازمان و میلیون ها پیشنهاد خیر و صلاح و سودمند در سطح کل جامعه ، از درون آنها جوشیده و مطرح می شود و مدیران با انبوهی از راهکارها و روشها و راه حل های کم هزینه و پر ثمر روبرو خواهند گردید .

15-   نظام مدیریت با کیفیت بر قانون تسبیح و پاک و منزه سازی مستمر استوار است و این قانون را در همه مراحل کاری ، از مرحله فکر و اندیشه و طراحی و برنامه ریزی ، تا مرحله بحث وگفتگو و جدل و برگزاری جلسات ، و در نهایت کار عملی و اجرا در همه سطوح بالا و پایین سازمان ها بکار می گیرد و همه مدیران و کارکنان را در پاک و منزه سازی ظاهری و باطنی ، فردی و گروهی و اجتماعی مشارکت می دهد . در این نظام هیچ فردی خود را مستثنی از پاکسازی نمی داند و خود را مبرا از این قانون نمی شمارد .

16-   رشد فرهنگ کیفیت طلبی در سطح جامعه کلید موفقیت و رمز پیروزی و رشد و توسعه سریع شرکتهای ژاپنی و تبدیل شدن ژاپن به یک قدرت بزرگ اقتصادی در جهان معاصر می باشد . قدرتی که موجب ترس و نگرانی اروپا و آمریکا گردیده و شرکتهای غربی را وادار به پیروی از نظام مدیریت با کیفیت نموده است .

17-   امروزه صنایعی که نظام مدیریت با کیفیت را به اجرا درآورده اند به دانشگاهی تبدیل شده وحتی از دانشگاه ها پیشی گرفته اند زیرا که در این کارخانجات هر کارگر و تکنسین ، با آموزش های پیوسته و هفتگی که در جلسات گروههای کیفیت و بهره وری می بیند ، به یک محقق و پژوهشگر تبدیل می شود . مهندسان و کارشناسان و متخصصان که تا دیروز در برج عاج می نشتند و خود را بت های کارخانه و سازمان خود می پنداشتند ، ولی جایگاهی در بین کارگران نداشتند ، امروز به درون گروهها آمده و همپای کارگران به تحقیقات کاربردی پرداخته و به حل مشکلات امروز کارخانه و سازمان می پردازند .

18-   تاخیر در بکارگیری آخرین تکنولوژی مدیریت جهانی و کم توجهی مدیران سازمان ها و جامعه به آن مستلزم پرداخت بهایی سنگین توسط مسلمانان و کشورهای اسلامی بوده وعقب افتادگی های صنعتی و تکنولوژیک موجب فقر و تنگدستی و بیچارگی هرچه بیشتر آنها و نابودی نهایی ایشان می گردد . و اسف بار آن که بعضی از مدیران بدلیل آگاهی سطحی و ابتدایی ، علی رغم آن که نظام مدیریت با کیفیت را نظامی پویا وخلاق و جهش زا می یابند تصور می کنند که این نظام منطبق بر فرهنگ موجود کشور نمی باشد . در حالی که اگر عمیق تر به مطالعه و تحقیق در مورد این نظام مدیریت بپردازند آن را همانند دانشمندان علم مدیریت پیشرفته جهانی ، سیستم و نظامی فرا فرهنگی یافته و اجرای آن را به راحتی امکان پذیر خواهند یافت . همان گونه که تا کنون این نظام مدیریت در بیش از پنجاه کشور جهان به اجرا درآمده و در کشور خودمان نیز در شرکت های متعدد به ثمر رسیده و نتایج مفید به بار آورده است .

19-   اساسی ترین نقش و مهمترین تاثیر نظام مدیریت با کیفیت آن است که چرخشی عظیم در مدیریت سازمانها و جوامع بوجود آورده واصول مدیریت و قاعده هرم اداره جوامع را به جای آن که بر زور و فشار از بالا و فرعونیت و خواست ها ودستورات مدیر مافوق استوار سازد ، بر فکر و اندیشه خیر و معروف و معرفت عموم کارکنان و تحقیق و تفقه همگانی مردم قرار می دهد . این نظام مدیریت روند حرکت سازمانها را از حالت زوری و دستوری و شبه فرعونی خارج ساخته و به حالت طبیعی و فطری و انسانی باز می گرداند .

20-   با طرح نظام مدیریت با کیفیت بر مبنای مفاهیم اسلامی و آیات الهی شناختی صحیح و فطری از اسلام و مدیریت اسلامی ارائه گردیده که محور اصلی آن مکانیزمی پویا و بالنده و خلاق جهت حرکت مردم و سازمانها و جوامع ، استخراج شده از آیات الهی خصوصاً اصل مقدس و پاک و منزه کننده حمد و امر به معروف و نهی از منکر ، و صلاه به معراج برنده انسان ها می باشد .

امید آن است که شناخت نظام مدیریت با کیفیت و اجرای آن در سطح سازمان ها و جوامع بزودی فراگیر گردیده ، مردم در سراسر جهان ، امت بزرگ اسلام و خصوصاٌ مردم شریف و حق طلب کشورمان بزودی راه رشد و پیشرفت سریع را یافته و در سایه توجه خاص به آیات الهی راه سعادت و فلاح و نیک بختی را در پیش گیرند .

                                                                                                              تهران – بهار 1374

فریور باتمانقلیچ